20. godišnjica platnih sistema CBBiH

Petog januara 2021. godine navršava se 20 godina od uspostave platnih sistema Centralne banke Bosne i Hercegovine (CBBiH). Uspostavljanje platnih sistema odvijalo se u okviru reforme platnog prometa koja se smatra jednom od najuspješnijih reformi u Bosni i Hercegovini. 

Proces uspostave platnih sistema CBBiH podrazumijevao je potpunu transformaciju obavljanja unutrašnjeg platnog prometa u Bosni i Hercegovini, odnosno prenošenje platnog prometa iz zavoda za platni promet na komercijalne banke, čime su zavodi za platni promet prestali da postoje. Naime, konsenzusom svih relevantnih institucija u Bosni i Hercegovini, odlučeno je da se provede reforma platnog prometa u cilju povećanja konkurentnosti, efikasnosti, brzine obavljanja transakcija i smanjenja troškova. Reforma je podrazumijevala da nosioci platnog prometa, umjesto zavoda, budu komercijalne banke s dozvolama za obavljanje poslova platnog prometa i CBBiH, čija je obaveza bila uspostavljanje platnih i obračunskih sistema koji će omogućavati tok transakcije. 

Reforma je postigla svoj cilj i omogućila je ubrzani razvoj bankarskog tržišta i širenje ponude bankarskih usluga za krajnje korisnike, od kojih mnoge bez ove reforme ne bi bile ni moguće. Novi platni sistem je sa sobom donio višestruke prednosti.

Brzinu – svaka transakcija između bilo koje dvije komercijalne banke na teritoriji Bosne i Hercegovine završava se u realnom vremenu ili u okviru istog radnog dana.

Pouzdanost – od 5. januara 2001. godine, kada je tadašnja ABS banka uradila prvu transakciju, do danas izvršeno je više od 622,9 miliona transakcija ukupne vrijednosti preko 1.362 milijarde KM. Čak i u periodima stanja prirodne nesreće, poput poplava u 2014. godini ili aktuelne pandemije virusa COVID-19, platni sistemi su funkcionisali bez zastoja i problema.

Jačanje finansijske discipline. U okviru razvoja platnih sistema tokom godina uvedene su i dodatne funkcionalnosti, poput platforme za međubankarsko tržište novca, sistema poravnanja međunarodnih plaćanja s Republikom Srbijom, Centralni registar kredita pravnih i fizičkih lica i Jedinstveni registar računa poslovnih subjekata. Postojanje registara je omogućilo jačanjefinansijske discipline, smanjenje mogućnosti prevara te je dalo značajan doprinos ispunjavanju obaveza Bosne i Hercegovine na aktivnostima sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma. 

Od prvog radnog dana u okviru platnih sistema uspješno i stabilno funkcionišu sistem bruto poravnanja u realnom vremenu (BPRV) – za plaćanja preko 10.000 KM i žirokliring sistem za transakcije u iznosu jednakom ili manjem od 10.000 KM. Tokom godina, sistem se kontinuirano dograđuje radi ispunjavanja svih neophodnih tehnoloških i sigurnosnih standarda, a najveći iskorak je napravljen u 2019. godini kada je žirokliring sistem usklađen s načinom rada u Evropskoj uniji (EU) te je na taj način stvorena pretpostavka za bržu integraciju platnih sistema CBBiH i učesnika u EU tokove. 

CBBiH ovom prilikom izražava posebnu zahvalnost Američkoj agenciji za međunarodni razvoj (USAID) koja je bila ključni partner u uspostavi platnih sistema te pomogla i uspostavu registara u CBBiH.