CBBiH očekuje snažan rast ekonomske aktivnosti i vanredno snažne inflatorne pritiske

Centralna banka Bosne i Hercegovine (CBBiH) procjenjuje godišnji rast realne ekonomske aktivnosti u trećem kvartalu 2021. godine na 8,7%. Procjena je urađena na osnovu raspoloživih zvaničnih podataka za prvih devet mjeseci, objavljenih do početka decembra. Posljedično, uz pretpostavku nepromijenjenog obima ekonomske aktivnosti za drugi kvartal u odnosu na objavljeno od strane Agencije za statistiku početkom oktobra[1], procjenjujemo godišnji rast realnog bruto društvenog proizvoda (BDP) za prvih devet mjeseci od 8,1% (grafikon 1 ispod). Na osnovu dostupnih mjesečnih podataka za oktobar, naša očekivanja su da će i u četvrtom kvartalu realni BDP bilježiti visoke godišnje stope rasta. Pored slabljenja baznog efekta, zbog sve izraženijih inflatornih pritisaka u zemlji i kod glavnih trgovinskih partnera, ali i posljedica novih ograničenja koja se uvode u zemljama EU zbog širenja nove mutacije virusa COVID-19, očekujemo da će rast u četvrtom kvartalu usporiti, u odnosu na drugi i treći kvartal.

Grafikon 1: Realni BDP za prvih devet mjeseci

Izvor: BHAS i CBBiH (procjena za 2021. godinu)

Procjenjujemo da je rast realnog BDP-a u odnosu na prvo polugodište 2019. godine iznosio 4,4%. Tek se poređenjem procijenjene realne ekonomske aktivnosti u 2021. godini sa pretpandemijskom godinom stiče osjećaj za dubinu kontrakcije u 2020. godini, koju ni historijski visoke procijenjene godišnje stope rasta u drugom i trećem kvartalu nisu snažno neutralisale. Treba imati u vidu i da je u 2019. godini zabilježeno usporavanje rasta ekonomske aktivnosti kad naših glavnih trgovinskih partnera, kao i pad obima domaće industrijske proizvodnje.  

Oporavak EU ekonomije u prva tri kvartala tekuće godine pozitivno se odrazio na domaću ekonomsku aktivnost. Svi mjesečni podaci, posebno trgovina na malo, industrijska proizvodnja, te izvoz, upućuju na to da je i u trećem kvartalu zabilježen visok rast domaće ekonomije. Očekivanje potkrjepljuju i podaci visoke frekvencije, koji ukazuju na značajan oporavak uslužnih djelatnosti, posebno onih vezanih za sektor turizma. Ipak, ako se uzme u obzir da nema naznaka snažnog jačanja privatnih investicija, relativno niska kreditna aktivnost, posebno u sektoru preduzeća, te nastavak trenda rasta domaćih depozita, u narednim kvartalima, po proteku perioda prilagođavanja zbog baznog efekta, se može očekivati znatno usporavanje ekonomskog rasta. Faktor koji bi, takođe, mogao značajno uticati na CBBiH procjenu ekonomske aktivnosti u četvrtom kvartalu 2021. godine je eventualna značajna revizija zvaničnih statističkih podataka o ekonomskoj aktivnosti za prethodne kvartale. Prevladavajući negativni rizik za ekonomsku aktivnost u neposrednim periodima je sada vezan uz jačanje inflacije, a i dalje su prisutne neizvjesnosti u vezi sa trajanjem pandemije i epidemiološke situacije.

Prema projekciji zasnovanoj na zvaničnim podacima raspoloživim do kraja novembra 2021. godine, podacima o očekivanim kretanjima egzogenih varijabli poput cijena hrane i nafte, te domaće i strane ekonomske aktivnosti u narednom periodu, očekuje se intenziviranje inflatornih pritisaka u četvrtom kvartalu. U četvrtom kvartalu procjenjujemo rast prosječnih potrošačkih cijena na godišnjem nivou od 4,7%. Naša trenutna procjena prosječne inflacije u 2021. godini iznosi 1,8%, i blago je korigovana na više u odnosu na prethodnu projekciju iz srednjoročnog modela.

Iako se inflacija za 2021. godinu čini niskom, posebno kada se fokus stavlja na godišnje promjene po mjesecima, treba imati u vidu da smo u BiH, tokom čitavog prvog polugodišta, bilježili deflaciju, u odnosu na isti period 2020. godine. Inflatorni pritisci su u drugom polugodištu bili toliko snažni, da su, ne samo neutralisali deflaciju iz prvog polugodišta, nego i rezultirali značajnim prosječnim rastom cijena u kalendarskoj godini, koji nije zabilježen od 2012. godine. Upravo zbog očekivanog baznog efekta u prvom polugodištu 2022. godine, a i temeljem trenutno raspoloživih informacija o fjučersima na naftu i hranu, očekujemo snažne inflatorne pritiske i u prvom polugodištu 2022. godine. Prema preliminarnim i nepotpunim procjenama, godišnja inflacija bi u prvom polugodištu 2022. godine mogla premašiti 4,0%. Takođe, za razliku od najava u EU, inflacija u BiH se možda i ne može ocijeniti kao prolaznog karaktera, zbog mogućeg trajnog porasta nivoa prosječnih potrošačkih cijena usljed rasta cijena energenata u zemlji.

Brze kratkoročne procjene ključnih makroekonomskih varijabli u CBBiH koristimo do objave zvaničnih statističkih podataka, ili novog kruga kratkoročnih projekcija. Rezultate sljedećeg redovnog kruga brzih procjena realnog BDP-a i inflacije planiramo za mart 2022. godine.

[1] NAC_02_2021_Q2_0_BS.pdf (bhas.gov.ba)