FINANSIJSKI SEKTOR


Finansijski sektor u BiH

Finansijski sektor uključuje sve rezidentne institucije koje su angažovane u finansijskom posredovanju ili vezanim dopunskim finansijskim aktivnostima. Finansijski sektor u BiH čine Centralna banka Bosne i Hercegovine (CBBiH), banke i ostale finansijske institucije (OFI).
Centralna banka Bosne i Hercegovine (CBBiH) predstavlja monetarne vlasti u BiH, osnovana je 1997. godine, ciljevi i zadaci koje obavlja su definisani Zakonom o Centralnoj banci BiH (Sl. glasnik BiH br. 1/97, 29/02, 8/03, 13/03, 14/03, 9/05, 76/06).
Banke su institucije koje se bave prikupljanjem depozita i davanja kredita kao i drugim poslovima u skladu s važećim entitetskim Zakonima o  bankama (Sl. novine Federacije BiH br. 39/98, 32/00, 48/01, 27/02, 41/02, 58/02, 13/03, 19/03 i 28/03 i Sl. glasnik Republike Srpske 44/03).
Razvojna banka Federacije BiH je definisana Zakonom o Razvojnoj banci Federacije BiH (Sl. novine Federacije BiH 37/08) kao posebna finansijska institucija i uključuje se u podatke monetarne statistike.
Ostale finansijske institucije (OFI) se bave finansijskim posredovanjem i pomažu funkcionisanju različitih segmenata finansijskog sistema, ne prikupljaju depozite, njihov rad je regulisan važećim entitetskim zakonima. Sektor OFI u BiH čine: osiguravajuća društva, investicioni fondovi, društva za lizing, mikrokreditne organizacije, brokerske kuće i berze.
Statistika Finansijskog sektora BiH, koju objavljuje Centralna banaka BiH od decembra 2011. godine se sastoji od statistike Monetarnog sektora i statistike Sektora Ostalih finansijskih institucija.


MONETARNI SEKTOR

Metodološki osnov

Kompilacija i prezentacija statistike finansijskog sektora u Bosni i Hercegovini se vrši u skladu s osnovnim pravilima iz MMF-ovog Priručnika za monetarnu i finansijsku statistiku (MFSM 2000) i Vodiča za kompilaciju monetarne i finansijske statistike (2007). Korištenjem navedenih pravila i koncepata, te jedinstvenog pristupa za identifikovanje, klasifikovanje i knjiženje stanja finansijskih i nefinansijskih sredstava i obaveza finansijskog sektora, promoviše se konzistentnost između podataka kreditora i dužnika na međunarodnom nivou, osigurava se konzistentnost s drugim setovima makrostatistika i omogućava poređenje između zemalja.
Monetarna statistika je važan dio makroekonomskog statističkog sistema jedne zemlje, sastoji se od podataka o stanju i tokovima finansijskih i nefinansijskih sredstava i obaveza finansijskog sektora jedne zemlje. Monetarna statistika koju proizvodi i publikuje CBBiH proizvodi harmonizovane podatke o stanju finansijskih i nefinansijskih sredstava i obaveza finansijskog sektora Bosne i Hercegovine, s tendencijom da u budućnosti proširi obuhvat i na tokove, u skladu s raspoloživim resursima.
Monetarna statistika koju je publikovala CBBiH od augusta 1997. do septembra 2011. godine obuhvatala je podatke CBBiH i banaka iz BiH. Počevši od podataka za oktobar 2011. godine monetarna statistika je proširena statistikom sektora ostalih finansijskih institucija (OFI) u BiH, te su na taj način dostupni podaci za ukupan finansijski sektor u BiH proizvedeni u skladu s metodologijom MMF-a. Važno je napomenuti da su do sada objavljivani podaci monetarnog sektora revidirani u skladu s novom metodologijom, retroaktivno na mjesečnoj osnovi od januara 2006. godine.
Monetarna statistika koju je Centralna banka Bosne i Hercegovine (CBBiH) proizvela retroaktivno, s početkom od 2006. godine, po novoj metodologiji MMF-a objavljena je u International Financial Statistics (IFS), izdanje za decembar 2011. godine, čime je i zvanično potvrđen kvalitet i konzistentnost novoproizvedene statistike monetarnog sektora s prethodnom.
Statistika sektora ostalih finansijskih institucija (OFI) predstavlja potpuno novu statistiku koju kompilira i publikuje CBBiH, raspoloživi su takođe retroaktivno od 2006. godine ali na godišnjem nivou.
   

Izvori podataka

Izvori podataka za kompilaciju monetarne statistike jesu CBBiH, banke iz BiH i Razvojna banka Federacije BiH. Zaključno s oktobrom 2011. godine 29 banaka i Razvojna banka Federacije BiH je uključeno u monetarnu statistiku koju publikuje CBBiH na mjesečnoj osnovi.
Za kompilaciju statistike sektora OFI u BiH izvori podataka su sve institucije iz sljedećih podsektora: osiguravajuća društva, investicioni fondovi, društva za lizing, mikrokreditne organizacije, brokerske kuće i berze. Aktivnosti na pokretanju statistike sektora OFI pokrenute su 2006. godine, postepenim uključivanjem navedenih podsektora, tako su formirane serije od pet godina. Do 2010. godine statistika sektora OFI je kompilirana na godišnjoj osnovi, od juna 2011. godine je na polugodišnjoj osnovi, s tendencijom da pređe u kvartalnu statistiku po zahtjevu MMF-a, kad se obezbijede odgovarajući uslovi.
Na kraju 2010. godine 113 institucija iz sektora OFI je uključeno u redovnu sistematizovanu statistiku koju publikuje CBBiH, počevši od oktobra 2011. godine. Diseminacija podataka se vrši i za ukupan sektor OFI u BiH, a takođe i za svaku podgrupu posebno.

Kompilacija i prezentacija podataka

    Kompilacija podataka za izradu monetarne statistike od navedenih izvještajnih jedinica se vrši putem standardnih izvještajnih formi. Podaci se prikupljaju i dostavljaju Službi za statistiku monetarnog i finansijskog sektora Centralne banke, u skladu s dogovorenim rokovima, elektronskim putem u Excel formatu, a po potrebi i u drugom elektronskom formatu.

    Kompilacija standardnih izvještajnih formi bilansa stanja i konsolidovanih pregleda je organizovana kroz prvi i drugi nivo.

1.    Prvi nivo kompilacije podrazumijeva prikupljanje podataka putem
standardnih izvještajnih formi o stanju sredstava i obaveza pojedinačnih izvještajnih jedinica. Sljedeća faza je agregiranje izvještajnih jedinica u sektorske bilanse stanja. Sektorski bilansi sadrže detaljne podatke o stanju finansijskih i nefinansijskih sredstava i obaveza podsektorskog bilansa Centralne banke, banaka (depozitarnih institucija) i OFI-ja. Prikupljaju se sljedeće standardne izvještajne forme:
­    1SR – Bilans stanja Centralne banke,
­    2SR –  Bilans stanja banaka, i
­    4SR – Bilans stanja OFI.

2.    Drugi nivo kompilacije podrazumijeva konsolidaciju podataka iz
sektorskih bilansa stanja u konsolidovane preglede. Monetarni pregled je konsolidovani pregled depozitarnih institucija sa svojim komponentama, odnosno konsolidovanim pregledom Centralne banke (monetarne vlasti) i konsolidovanim pregledom banaka. Monetarni pregled sadrži srž podataka za makroekonomsku analizu, kao što su podaci o stanju obaveza banaka koje su komponenta novca u širem smislu riječi po nacionalnoj definiciji, stanja potraživanja banaka od drugih sektora ekonomije, a takođe sadrži i potraživanja i obaveze prema nerezidentima kao i ostala sredstva i obaveze. Monetarni pregled omogućava praćenje mehanizma multipliciranja monetarne baze u monetarni agregat novčanu masu na nivou države. Monetarni pregled je osnovni alat za kreatore monetarne politike u procesu formulisanja i kontrolisanja smjernica monetarne politike.

Konsolidovani pregledi su:
­    Bilans stanja Centralne banke (monetarne vlasti),
­    Konsolidovani pregled komercijalnih banaka u Bosni i Hercegovini,
­    Monetarni pregled (nastaje konsolidacijom konsolidovanog pregleda monetarnih vlasti i konsolidovanog pregleda komercijalnih banaka u Bosni i Hercegovini),
­    Konsolidovani pregled sektora OFI u Bosni i Hercegovini, (zbog postojećih problema u vezi sa sektorizacijom u BiH, za sektor OFI se trenutno ne objavljuje konsolidovani pregled, uz napomenu da će se u budućnosti raditi na tom da se zvanično objave konsolidovani podaci  sektora OFI),
­    Konsolidovani pregled ukupnog finansijskog sektora u Bosni i Hercegovini (nastaje konsolidacijom monetarnog pregleda i   konsolidovanog pregleda ostalih finansijskih institucija u Bosni i Hercegovini). Kad bude raspoloživ konsolidovani pregled sektora OFI, biće moguće proizvesti konsolidovani pregled cijelog finansijskog sektora u BiH.

Revizija podataka

Revizija publikovanih podataka se vrši prvog narednog izvještajnog mjeseca u slučaju:
-  dostave novih korigovanih informacija i podataka od izvještajnih jedinica
- metodoloških promjena u procedurama kompilacije bilansa stanja i konsolidovanih pregleda.
Revidirani podaci se označavaju fusnotom kojom se objašnjava nastala promjena. Revizija podataka u serijama podataka se vrši od momenta nastanka promjene koja je rezultirala promjenom u seriji podataka, ako postoje uslovi za to.
Ako dođe do promjene u prezentaciji kao što je: publikovanje novog indikatora, instrumenta ili slično, istorijska serija podataka se revidira od momenta uvođenja novog indikatora, ako postoje odgovarajući uslovi za to.

Pravila, koncepti i principi za kompilaciju bilansa stanja i konsolidovanih pregleda

    U procesu kompilacije standardnih formi izvještavanja bilansa stanja i konsolidovanih pregleda poštuju se sljedeća pravila i koncepti:
 
    a) Jedinica nacionalne valute (domaća valuta) - standardna jedinica za prezentovanje podataka monetarne statistike je nacionalna valuta, konvertibilna marka (KM). U skladu s tim, stanja sredstava i obaveza u bilansu stanja denominirana u stranoj valuti se preračunavaju u domaću valutu. Stanja u stranoj valuti se preračunavaju u domaću valutu primjenjujući srednji kurs, odgovarajuće valute, iz kursne liste Centralne banke, na posljednji dan izvještajnog mjeseca na koji se bilansi stanja odnose;

    b) Vrednovanje - osnovni princip za procjenu vrijednosti finansijskih sredstava i obaveza u izvještajima je korištenje tržišnih cijena ili procjena tržišnih cijena za vrednovanje finansijske aktive i pasive u bilansu stanja. Ovaj princip vrednovanja se primjenjuje na aktivu i pasivu u formi depozita i kredita, kao i većine kategorija ostalih potraživanja i pasive i za pasivu u formi dionica i vrijednosnih papira. U skladu s Priručnikom MMF-a za monetarnu i finansijsku statistiku (2000), obračunate kamate na depozite, kredite i vrijednosne papire, osim dionica, uključene su u preostali iznos finansijske aktive ili pasive, umjesto da budu tretirane kao dio ostale aktive ili ostale pasive. Naknade, provizije, takse i slična plaćanja se smatraju prihodom i u skladu s tim su isključeni iz ovog principa vrednovanja. Stanje finansijske aktive i pasive se vrednuje na osnovu tržišnih cijena važećih za vrijeme pripreme bilansa stanja;

    c) Rezidentnost - za pravilnu izradu izvještaja bilansa stanja prvenstveno je neophodno definisati razlike između rezidenata i nerezidenata. Rezidentnost klijenata se određuje na osnovu centra ekonomskog interesa institucionalne jedinice. Sve jedinice koje imaju prebivalište, sjedište, mjesto obavljanja djelatnosti, fiksnu aktivu, centar ekonomskog interesa na teritoriji zemlje u kojoj su uključene u značajan broj ekonomskih aktivnosti se tretiraju kao rezidenti.

Principi za kompilaciju bilansa stanja i dalju konsolidaciju su:

    a) Agregacija - princip agregacije podrazumijeva agregiranje podataka o zalihama ili stanju za sve institucionalne jedinice u okviru sektora ili podsektora ili agregiranje aktive i pasive po standardnim kategorijama;

    b) Konsolidacija - princip konsolidacije podrazumijeva eliminaciju stanja koja se javljaju između izvještajnih jedinica, rezidenata zemlje iste grupe u kojoj su grupisani. Institucionalne jedinice uključuju sjedišta ili filijale, gdje se podaci konsoliduju eliminacijom međusobnih potraživanja i obaveza;

               c) Netiranje - osnovni princip za kompilaciju monetarne statistike prema Priručniku za MFS jeste da podatke treba prikupljati na bruto osnovi, što znači da potraživanja prema određenom klijentu ne treba prebijati s obavezama prema tom istom klijentu. U izuzetnim slučajevima neophodno je kompilirati podatke na neto osnovi jer nisu dostupni podaci na bruto osnovi, ali je bitno napraviti razliku između kompiliranja i prezentovanja podataka na neto osnovama zbog analitičke korisnosti tih podataka (npr. neke kategorije podatka u monetarnom pregledu, kao što su strana aktiva, potraživanja od centralne vlade i ostale stavke prezentirane su na neto osnovi iz praktičnih razloga za analitičke svrhe).

Standardne izvještajne forme

    Prikupljaju se tri vrste standardnih izvještajnih formi koje predstavljaju bilanse stanja, tj. pregled finansijskih sredstava i obaveza kao i nefinansijske aktive određenih podsektora u okviru finansijskog sektora, usklađene s metodologijom preporučenom u MMF-ovom Priručniku za monetarnu i finansijsku statistiku, kako slijedi:

    1SR - Bilans stanja Centralne banke - izvještaj 1SR uključuje podatke finansijskih i nefinansijskih sredstava i obaveza Centralne banke, uključujući i sredstva i obaveze Centralnog ureda Centralne banke i svih glavnih jedinica i filijala Centralne banke.

    2SR - Bilans stanja banaka - izvještaj 2SR uključuje finansijska i nefinansijska sredstva i obaveze banaka koje imaju dozvolu za rad nadležne agencije za bankarstvo kao i finansijska i nefinansijska sredstva i obaveze Razvojne banke Federacije Bosne i Hercegovine. Banke za dostavu podataka Centralnoj banci koriste izvještaj 2SR – prošireni, koji u odnosu na originalni izvještaj 2SR, uključuje detaljniju podjelu po sektorima. Cilj ovog izvještaja je da proizvede harmonizovane podatke o stanju finansijske i nefinansijske aktive i pasive svih rezidentnih jedinica finansijskog sektora koje kreiraju pasivu uključenu u nacionalnu definiciju novčane mase. Ovaj izvještaj treba uključiti i obračun sredstava za banke koje prolaze kroz proces reorganizacije ili koje su u procesu likvidacije.

    4SR - Bilans stanja OFI - izvještaj 4SR uključuje podatke o finansijskim i nefinansijskim sredstvima i obavezama svih ostalih rezidentnih finansijskih institucija iz Bosne i Hercegovine i proizvodi harmonizovane podatke cijelog sektora OFI u Bosni i Hercegovini. Ovaj izvještaj, po mogućnosti, trebao bi obuhvatiti podatke za sve jedinice u sektoru finansijskih institucija, osim depozitnih institucija koje su obuhvaćene izvještajima 1SR i 2SR.

Klasifikacija aktive i pasive po finansijskim instrumentima u standardnim izvještajnim formama

Okvirnu strukturu bilansa stanja Centralne banke (1SR), banaka (2SR) i OFI-ja (4SR) čine sljedeći finansijski instrumenti. Zavisno od vrste izvještajne jedinice određeni instrumenti će se pojaviti u izvještaju:

Aktiva
Monetarno zlato i SDR - specijalna prava vučenja,
Valuta i depoziti,
Vrijednosni papiri osim dionica,
Krediti (zajmovi),
Dionice i ostali vlastiti kapital,
Tehničke rezerve za osiguranja,
Finansijski derivati,
Ostala potraživanja,
Nefinansijska aktiva
Pasiva
         Novac u opticaju
         Depoziti uključeni u novčanu masu
         Depoziti isključeni iz novčane mase
         Vrijednosni papiri izuzev dionica uključeni u novčanu masu
         Vrijednosni papiri izuzev dionica isključeni iz novčane mase
         Krediti
         Tehničke rezerve osiguranja
         Ostala pasiva
         Dionice i drugi kapital

Detaljnije objašnjenja o karakteristikama finansijskih instrumenata i izvještajni obrasci su dostupni na web stranici CBBiH, folder Statistika / folder Finansijski sektor / Nova metodologija / Uputstvo za kompilaciju i prezentaciju monetarnog i finansijskog sektora na osnovu standardnih izvještajnih formi / Izvještajne forme 1SR, 2SR, 2SR prošireni i 4SR.

Klasifikacija institucionalnih jedinica u sektore za izradu standardnih izvještajnih formi

Institucionalne jedinice se razlikuju prema svojim ekonomskim ciljevima, funkcijama i djelovanju, te se grupišu u sektore sa sličnim karakteristikama.
Institucionalne jedinice se klasifikuju u standardnim izvještajnim formama u sektor nerezidenata i rezidentne sektore:

a) Sektor nerezidenti (sve nerezidentne institucionalne jedinice se uključuju zbirno u poziciju nerezidenata u okviru određenog finansijskog instrumenta),
b) Rezidentni sektori (sve rezidentne institucionalne jedinice se klasifikuju u okviru određenog finansijskog instrumenta u skladu s dolje navedenim objašnjenjem) jesu:

- Finansijske institucije koje čine: Centralna banka, ostale depozitarne institucije banke, ostale finansijske institucije: osiguravajuća društva i penzioni fondovi, ostali finansijski posrednici, osim osiguravajućih društava i penzionih fondova, finansijski posrednici,
- Nefinansijske institucije se dijele na:
      - Javne nefinansijske institucije koje kontroliše i osniva država, s najmanje 50% učešća, a obavljaju djelatnosti od opšteg interesa,
- Privatne (ostale) nefinansijske institucije koje se bave proizvodnjom i prodajom dobara i usluga za potrebe tržišta i u većinskom su privatnom vlasništvu pravnih ili fizičkih lica i obavljaju djelatnosti u cilju sticanja dobiti,
- Vlada, koja se dijeli na:
    - Centralnu vladu - za izradu monetarne statistike Centralne banke u centralnu vladu se uključuju institucije na nivou Bosne i Hercegovine, vlade entiteta Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, vlada Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine, Fondovi socijalne sigurnosti na nivou entiteta,
    - Lokalnu vladu - za izradu monetarne statistike Centralne banke lokalna vlada u Bosni i Hercegovini uključuje vlade kantona i općine.
Za pravilnu klasifikaciju sektora vlade u Bosni i Hercegovini u standardnim
izvještajnim formama koristi se Uputstvo o klasifikaciji budžetskih korisnika i vanbudžetskih fondova u Bosni i Hercegovini, koje je pripremila Služba za statistiku monetarnog i finansijskog sektora CBBiH.
- Stanovništvo ili domaćinstva mogu sačinjavati jedna ili više osoba koje sopstvenim ili zajedničkim radom ostvaruju prihode prodajom robe ili usluga na tržištu, troše stečeni prihod i dijele mjesto stanovanja. Sektor stanovništva uključuje pojedince, kućne radinosti, samostalne zanatske radionice, samostalne trgovinske radnje, itd.
- Neprofitne institucije su na usluzi stanovništvu i nemaju za osnovni cilj sticanje profita, iako profit mogu ostvariti kroz obavljanje djelatnosti. Ovaj sektor uključuje: humanitarne organizacije, vjerske organizacije, sportske klubove, političke partije, sindikalne organizacije, privredne komore, itd.
 U standardnim izvještajnim formama, pozicije koje se odnose na stanovništvo i neprofitne institucije koje služe stanovništvu prikazane su zajedno kao „ostali rezidentni sektori“.

Diseminacija podataka

Podaci monetarne statistike CBBiH proizvedeni na osnovu nove metodologije MMF-a za monetarnu statistiku objavljuju se mjesečno u „International Finanancial Statistics - IFS“, počevši od izdanja za decembar 2011. godine.

Internet stranica Centralne banke

Podaci monetarnog sektora se objavljuju u skladu s Kalendarom za objavljivanje podataka finansijskog sektora, 4-5 sedmica po isteku izvještajnog mjeseca za monetarni sektor.
Podaci sektora OFI u BiH publikuju se 5-6 mjeseci po isteku izvještajnog perioda.
Na internet stranici Centralne banke objavljuju se i:
­    1SR - Bilans stanja Centralne banke, mjesečno
­    2SR - Bilans stanja komercijalnih banaka Bosne i Hercegovine, mjesečno, i
­    4SR -Bilans stanja ostalih finansijskih institucija Bosne i Hercegovine, polugodišnje
­    Konsolidovani pregledi
­    prateće tabele o monetarnom sektoru Bosne i Hercegovine na mjesečnoj osnovi, kreditima, depozitima po ročnoj, valutnoj i sektorskoj strukturi, kamatnim stopama, obaveznoj rezervi, prosječnim kursevima, platnim transakcijama, kupovini i prodaji KM
­    Uputstvo za kompilaciju i prezentaciju monetarnog i finansijskog sektora na osnovu standardnih izvještajnih formi
­    Standardne izvještajne forme za dostavljanje podataka - 1SR, 2SR (2SR prošireni) i 4SR.
­    Razlike u podacima finansijskog sektora, nova metodologija / prethodna metodologija
­    Metodološka objašnjenja
­    Arhiva podataka monetarnog sektora koji su bili prije objavljeni na webu CBBiH, po prethodnoj metodologiji za period od augusta 1997. do septembra 2011. godine.

Mjesečni podaci su dostupni korisnicima i kroz kvartalne biltene i godišnji izvještaj i mjesečne informacije za Centralnu banku, a objavljuju se na internet stranici Centralne banke.

Sadržaj tabela koje se objavljuju na web stranici CBBiH dat je ukratko u tekstu koji slijedi:
 

Tabela 1.   Monetarni agregati

Gotovina izvan monetarnih vlasti je preuzeta iz Bilansa stanja CBBiH i predstavlja gotov novac izvan Centralne banke (monetarnih vlasti). Depoziti komercijalnih banaka i ostali prenosivi depoziti kod monetarnih vlasti predstavljaju sredstva komercijalnih banaka i ostalih domaćih sektora (osim depozita centralne vlade) na računima kod CBBiH. Centralna vlada predstavlja institucije BiH, vlade entiteta, entitetske fondove socijalne sigurnosti / zaštite i Brčko Distrikta. Fondovi socijalne sigurnosti / zaštite na entitetskom nivou (iz Federacije BiH: Fond PIO, Fond zdravstva Federacije BiH, Fond za zapošljavanje Federacije BiH, a iz Republike Srpske: Fond penzijskog i invalidskog osiguranja RS, Fond zdravstva RS, Fond za zapošljavanje RS i Fond za dječiju zaštitu RS) klasifikovani su na nivo centralne vlade. Gotovina izvan banaka je preuzeta iz Bilansa stanja CBBiH (tabela 3) i predstavlja gotov novac u opticaju izvan Centralne banke (monetarnih vlasti) i gotov novac izvan komercijalnih banaka. Prenosivi ili transferibilni depoziti u domaćoj valuti su preuzeti iz Monetarnog pregleda (tabela 2) i predstavljaju depozite necentralne vlade (depozite kantona i općina), depozite javnih i privatnih preduzeća, ostalih finansijskih institucija i depozite ostalih domaćih sektora (stanovništva, neprofitnih institucija i ostalih neklasifikovanih sektora). Ostali depoziti u domaćoj valuti, prenosivi i ostali depoziti u stranoj valuti su preuzeti iz Monetarnog pregleda (tabela 2) i predstavljaju ostale depozite necentralne vlade (depozite kantona i općina), ostale depozite javnih i privatnih preduzeća i privatnih (ostalih) finansijskih institucija i ostale depozite ostalih domaćih sektora (stanovništva, neprofitnih institucija i ostalih neklasifikovanih sektora). Rezervni novac (primarni novac ili monetarna baza) je u cijelosti preuzet iz Bilansa stanja CBBiH (tabela 3), a čine ga gotov novac izvan monetarnih vlasti, depoziti komercijalnih banaka i depoziti ostalih domaćih sektora (osim centralne vlade) kod monetarnih vlasti. Prema nacionalnoj definiciji, novčanu masu čine svi prenosivi i ostali depoziti domaćih nebankarskih i nevladinih sektora i sektora lokalne vlade u domaćoj i stranoj valuti. Znači, u novčanu masu se ne uključuju depoziti centralne vlade, depoziti banaka i depoziti nerezidenata. Depoziti entitetskih fondova socijalne sigurnosti / zaštite priključeni su centralnoj vladi na entitetskom nivou i time isključeni iz Novčane mase ili Monetarnih agregata. Monetarni agregat M1 čine gotovina izvan banaka i prenosivi depoziti u domaćoj valuti svih domaćih sektora (osim depozita centralne vlade). Monetarni agregat QM je definisan kao istoimena pozicija u Monetarnom pregledu (tabela 2) i obuhvata ostale depozite u domaćoj valuti, prenosive i ostale depozite u stranoj valuti svih domaćih sektora (osim depozita centralne vlade). Novčanu masu M2 čine monetarni agregati, novac M1 i kvazi-novac QM.

Tabela 2.  Monetarni pregled

Monetarni pregled prikazuje konsolidovane podatke Bilansa stanja CBBiH - monetarnih vlasti (tabela 3) i Konsolidovanog bilansa komercijalnih banaka BiH (tabela 4). Neto strana aktiva predstavlja razliku između zbira stranih aktiva CBBiH - monetarnih vlasti i komercijalnih banaka BiH i zbira stranih pasiva CBBiH - monetarnih vlasti i komercijalnih banaka BiH. Domaći krediti predstavljaju potraživanja komercijalnih banaka od svih domaćih sektora, uz napomenu da su potraživanja od centralne vlade iskazana u neto iznosu, tj. umanjena za depozite centralne vlade kod CBBiH i kod komercijalnih banaka BiH. Centralna vlada predstavlja institucije BiH, vlade entiteta, entitetske fondove socijalne sigurnosti / zaštite i Brčko Distrikta. Prema novoj metodologiji, fondovi socijalne sigurnosti / zaštite se klasifikuju na nivo centralne vlade kao entitetski vanbudžetski fondovi, što se direktno odražava na podatke o neto potraživanjima od centralne vlade u Monetarnom pregledu. Novac M1 čine gotovina izvan banaka i prenosivi depoziti u domaćoj valuti svih domaćih sektora (osim depozita centralne vlade i depozita banaka) i depozita nerezidenata. Kvazi-novac, QM, obuhvata ostale depozite u domaćoj valuti, prenosive i ostale depozite u stranoj valuti svih domaćih sektora (osim depozita centralne vlade i depozita banaka) kao i nerezidenata. Novčanu masu M2 čine monetarni agregati, novac, M1 i kvazi-novac, QM. Ostalu pasivu čine vrijednosni papiri, krediti, dionice i drugi kapital i ostale stavke (neto). Prema novoj metodologiji, kao posebni finansijski instrumenti na strani pasive se iskazuju krediti (uz koje se dodaje obračunata kamata), kao i dionice i drugi kapital. Ostale stavke (neto) su nelocirane (neraspoređene) stavke pasive umanjene za nelocirane (neraspoređene) stavke aktive. U ostale stavke (neto) su takođe uključeni i ograničeni depoziti, protustavke fondova i vladini fondovi za kreditiranje.
Za izradu Monetarnog pregleda se koristi bilansni pristup po kojem se obaveze novca u širem smislu banaka vežu za njihova potraživanja po osnovu kredita prema nerezidentima i sektorima domaće ekonomije. Takav bilansni pristup u Monetarnom pregledu veže obaveze novca u širem smislu za strana sredstva i obaveze kao i potraživanja i obaveze prema vladi. Na taj način se monetarna statistika veže za platni bilans i statistiku vladinih finansija.

Tabela 3.   Bilans stanja Centralne banke BiH 

Strana aktiva CBBiH - monetarnih vlasti obuhvata zlato, devize u trezoru CBBiH, devizne depozite kod inostranih banaka, raspolaganje SDR-om, strane vrijednosne papire i ostalo. Potraživanja od domaćih sektora predstavljaju potraživanja od radnika CBBiH za date dugoročne kredite i potraživanja od komercijalnih banaka po osnovu računa poravnanja. Rezervni novac (primarni novac ili monetarna baza) čine gotov novac izvan monetarnih vlasti, depoziti komercijalnih banaka i depoziti ostalih domaćih sektora (osim centralne vlade) kod monetarnih vlasti. Gotovina izvan banaka predstavlja gotov novac u opticaju izvan Centralne banke (monetarnih vlasti) i gotov novac izvan komercijalnih banaka. Strana pasiva CBBiH obuhvata kratkoročne obaveze prema nerezidentima, depozite nerezidenata i ostale kratkoročne obaveze prema nerezidentima i obaveze prema MMF-u (računi 1 i 2). Depoziti centralne vlade kod CBBiH predstavljaju prenosive i ostale depozite institucija BiH, vlada entiteta, entitetskih fondova socijalne sigurnosti i Brčko Distrikta u domaćoj valuti. Dionice i drugi kapital obuhvataju dionički kapital, rezultat tekuće godine, opšte i posebne rezerve i prilagođavanje / ponovno utvrđivanje vrijednosti. Ostale stavke (neto) su nelocirane (neraspoređene) stavke pasive umanjene za nelocirane (neraspoređene) stavke aktive.
Dodatak Bilansu stanja Centralne banke BiH, gdje je sektorski pristup primaran, dat je u Excel sheetu, Prilogu 3.a 1SR - Bilans stanja Centralne banke BiH, kod kog je prioritet dat finansijskim instrumentima (vidi detaljnije u daljem tekstu).

Prilog 3.a   1SR - Bilans stanja Centralne banke BiH

1SR - Bilans stanja Centralne banke BiH predstavlja bilans stanja CBBiH, sastavljen na bruto osnovi, u skladu sa standardnom klasifikacijom finansijskih instrumenta koji se dalje dijele na sektore po pravilu rezidentnosti. Specifično za izvještaj 1SR, za razliku od ostalih izvještaja, je da na strani aktive sadrži monetarno zlato i SDR, dok se na strani pasive iskazuje novac u opticaju i računi 1. i 2. za članstvo u MMF-u.

Tabela 4.   Konsolidovani bilans komercijalnih banaka BiH

Konsolidovani bilans komercijalnih banaka obuhvata konsolidovane bilanse rezidentnih komercijalnih banaka koje pokrivaju: Glavna jedinica Sarajevo, Glavna jedinica Mostar, Glavna banka Republike Srpske, Brčko Distrikt (od jula 2001. godine do novembra 2002. godine), NBRS (do decembra 1998.) i NBBiH (do novembra 2002). Konsolidovana su međusobna potraživanja i obaveze između rezidentnih komercijalnih banaka. Rezerve banaka sastoje se od gotovine u trezorima banaka i depozita banaka kod CBBiH. Strana aktiva komercijalnih banaka obuhvata: devize u trezorima, prenosive i ostale depozite u stranoj valuti kod nerezidenata, kredite nerezidentima, vrijednosne papire nerezidenata u stranoj valuti i ostala potraživanja od nerezidenata. Potraživanja od generalne vlade obuhvataju potraživanja od svih nivoa vlada: centralne vlade (institucije BiH, vlade entiteta, entitetskih fondova socijalne sigurnosti i Brčko Distrikta) i necentralne vlade (vlada kantona i općinskih vlada). Potraživanja od ostalih domaćih sektora obuhvataju: potraživanja od nefinansijskih javnih preduzeća, nefinansijskih privatnih preduzeća, ostalih finansijskih institucija i ostalih domaćih sektora (stanovništva, neprofitnih institucija i ostalih neklasifikovanih sektora). Bilans stanja komercijalnih banaka Federacije BiH sadrži pored aktivnog podbilansa i podatke pasivnog podbilansa. Pasivni podbilans sadrži obaveze po stranim kreditima i staroj deviznoj štednji građana do 31. marta 1992. godine. Ove obaveze će preuzeti Ministarstvo finansija Federacije BiH u procesu privatizacije banke u skladu s entitetskim Zakonom o početnom bilansu preduzeća i banaka i Zakonom o privatizaciji.
Depoziti centralne vlade uključuju prenosive i ostale depozite u domaćoj i stranoj valuti institucija BiH, vlada entiteta, entitetskih fondova socijalne sigurnosti / zaštite i Brčko Distrikta. Prenosivi i ostali depoziti drugih domaćih sektora u domaćoj i stranoj valuti predstavljaju obaveze banaka prema necentralnoj vladi (kantona i općina), nefinansijskim javnim preduzećima, nefinansijskim privatnim preduzećima, ostalim finansijskim institucijama i ostalim domaćim sektorima (stanovništvu, neprofitnim institucijama i ostalim neklasifikovanim sektorima). Strana pasiva komercijalnih banaka obuhvata obaveze banaka prema nerezidentima po osnovu prenosivih i ostalih depozita, kredita, vrijednosnih papira, trgovinskih kredita i avansa i ostalih računa dugovanja. Prema novoj metodologiji, krediti na strani pasive su prikazani kao poseban finansijski instrument, uz koje se dodaje obračunata kamata.
Dionice i drugi kapital obuhvataju dionički kapital, zadržani prihod, rezultat tekuće godine, opšte i posebne rezerve i prilagođavanje / ponovno utvrđivanje vrijednosti. Ostale stavke (neto) su nelocirane (neraspoređene) stavke pasive umanjene za nelocirane (neraspoređene) stavke aktive. Ostale stavke (neto) takođe obuhvataju i ograničene depozite.
Dodatak Konsolidovanom bilansu komercijalnih banaka BiH, gdje je sektorski pristup primaran dat je u Excel sheetu, Prilogu 4.a 2SR - Bilans stanja banaka BiH, kod kog je prioritet dat finansijskim instrumentima (vidi detaljnije u daljem tekstu).
U skladu s najnovijom važećom regulativom, komercijalne banke u BiH su obavezne primjenjivati Međunarodne računovodstvene standarde i Međunarodne standarde za finansijsko izvještavanje, kojim se propisuje novi način knjigovodstvenog evidentiranja kredita, tj. vraćanjem iz vanbilansne evidencije u bilans kredita «E» kategorije, kamate po nekvalitetnoj aktivi, te izmjene obračuna opštih i posebnih rezervisanja. Banke iz Republike Srpske su počele s primjenom navedene regulative na kraju decembara 2010. godine, a banke iz Federacije BiH će s primjenom početi u decembru 2011. godine. 

Prilog 4.a   2SR – Bilans stanja komercijalnih banaka BiH

2SR predstavlja agregirani bilans stanja svih banaka iz BiH, sastavljen na bruto osnovi, u skladu sa standarnom klasifikacijom finansijskih instrumenta preporučenom od MMF-a, a koji se dalje dijele po sektorima i po valutama. Specifičnost izvještaja je da na strani pasive depozite razvrstava prema uključenosti u novčanu masu na: depozite uključene u novčanu masu i depozite isključene iz novčane mase. Depoziti uključeni u novačnu masu obuhvataju prenosive i ostale depozite svih domaćih rezidentnih sektora osim centralne vlade i banaka. Depoziti isključeni iz novčane mase uključuju depozite nerezidenata i depozite centralne vlade kao i depozite rezidentnih banaka.

Tabela 5.   Konsolidovani bilans komercijalnih banaka Federacije BiH

Konsolidovani bilans komercijalnih banaka Federacije BiH obuhvata konsolidovane bilanse komercijalnih banaka sa sjedištem na teritoriji Federacije BiH za koje su nadležne Glavna jedinica Sarajevo i Glavna jedinica Mostar. Na kraju oktobra 2011. godine, 19 banaka iz Federacije BiH  i Razvojna banka Federacije BiH, uključeno je u redovnu statistiku monetarnog sektora. Za sve pozicije vrijedi napomena iz tabele 4.

Tabela 6.  Konsolidovani bilans komercijalnih banaka Republike Srpske

Konsolidovani bilans komercijalnih banaka Republike Srpske obuhvata konsolidovane bilanse komercijalnih banaka sa sjedištem na teritoriji Republike Srpske za koje je nadležna Glavna banka Republike Srpske CBBiH u Banjoj Luci. Na kraju oktobra 2011, 10 banaka iz Republike Srpske je uključeno u redovnu statistiku monetarnog sektora koju publikuje CBBiH. Za sve pozicije vrijedi napomena iz tabele 4.

Tabela 7.   Aktivne kamatne stope komercijalnih banaka

Aktivne kamatne stope komercijalnih banaka predstavljaju prosjek mjesečnih kamatnih stopa komercijalnih banaka na kratkoročne i dugoročne kredite odobrene privatnim preduzećima i udruženjima i stanovništvu, iskazane na godišnjem nivou. Podaci za godine predstavljaju prosjek posljednjeg mjeseca izvještajne godine. Osnova za izračunavanje ponderisanih prosjeka jesu iznosi novoplasiranih kredita koji su uz pripadajuću kamatnu stopu realizovani u izvještajnom mjesecu. Do decembra 2006. godine podaci o kamatnim stopama na kredite u KM obuhvatali su kamatne stope na kredite u KM i kredite u KM s valutnom klauzulom. Od januara 2007. godine proširen je obim prikupljanja podataka o ponderisanim prosječnim kamatnim stopama komercijalnih banaka na kredite istih sektora u KM, u KM s valutnom klauzulom (vezane za EUR), kredite u stranoj valuti i kredite po kreditnim karticama stanovništvu, po istoj metodologiji. Podatke o prosječnim kamatnim stopama na kredite privatnim preduzećima i stanovništvu u stranoj valuti dostavlja mali broj banaka, te se iz tog razloga ne mogu smatrati relevantnim podatkom o prosjeku za BiH.

Tabela 8.   Pasivne kamatne stope komercijalnih banaka

Pasivne kamatne stope komercijalnih banaka predstavljaju prosjek mjesečnih kamatnih stopa komercijalnih banaka iskazan na godišnjem nivou na novoprimljene depozite po viđenju i oročene i štedne depozite privatnih preduzeća i udruženja i stanovništva. Podaci za godine predstavljaju prosjek posljednjeg mjeseca izvještajne godine. Osnova za izračunavanje ponderisanih prosjeka jesu iznosi prikupljenih depozita uz pripadajuću kamatnu stopu u izvještajnom mjesecu. Do decembra 2006. godine podaci o kamatnim stopama na depozite u KM su obuhvatali kamatne stope na depozite u KM i depozite u KM s valutnom klauzulom. Od januara 2007. godine proširen je obim prikupljanja podataka o ponderisanim prosječnim kamatnim stopama komercijalnih banaka na depozite istih sektora u KM, u KM s valutnom klauzulom (vezane za EUR) i depozite u stranoj valuti, po istoj metodologiji. Podatke o prosječnim kamatnim stopama na depozite u KM s valutnom klauzulom privatnih preduzeća i stanovništva dostavlja mali broj banaka, te se iz tog razloga ne mogu smatrati relevantnim podatkom o prosjeku za BiH. 

Tabela 9.   Ukupni depoziti i  krediti

Ukupni depoziti jesu depoziti svih rezidentnih sektora kod banaka koje su uključene u finansijske aktivnosti i izdaju obaveze uključene u nacionalnu definiciju novca u širem smislu riječi. Depoziti se dijele na: prenosive (transferibilne) i ostale depozite.
Prenosivi depoziti su raspoloživi na zahtjev bez naknada i ograničenja, mogu se direktno upotrijebiti za plaćanja trećim licima, uključuju i posebne štedne račune s kojih je dozvoljen prenos sredstava na prenosive depozite. Ostali depoziti dozvoljavaju automatsko povlačenje sredstava ali ne i plaćanje trećim licima, štedne i oročene depozite, ostale depozite - ostalo. Uz depozite se dodaje i obračunata kamata. Prema prethodnoj metodologiji depoziti su se dijelili na osnovu originalno ugovorene ročnosti na depozite po viđenju i oročene i štedne. Evidentno je prelijevanje znatnog dijela depozita iz bivše kategorije „depoziti po viđenju“ u sadašnju kategoriju „ostalih depozita” zbog prethodno navedenih karakteristika depozita.
Ukupni krediti su krediti koje su plasirale komercijalne banke svim rezidentnim sektorima. Prema ročnosti krediti za sve sektore se dijele na kratkoročne (do jedne godine) i dugoročne kredite (preko jedne godine). Uz kredite se dodaje i obračunata kamata. S obzirom da su u prethodnoj statistici svi krediti sektoru generalne vlade klasifikovani samo kao kratkoročni krediti u skladu sa strukturom izvještajne forme, uvođenjem nove izvještajne forme za banke krediti se dijele prema originalno ugovorenoj ročnosti na kratkoročne i dugoročne kredite, za sve sektore a i sektor vlade. To je rezultiralo prelijevanjem većeg dijela kratkoročnih kredita sektoru generalne vlade u dugoročne kredite, što se odrazilo na seriju podataka o kreditima po ročnosti.

Tabela 10.   Sektorska struktura depozita kod komercijalnih banaka

Ova tabela depozita kod komercijalnih banaka predstavlja ukupne prenosive i ostale depozite u KM i stranoj valuti, raspoređene po rezidentnim sektorima u skladu s klasifikacijom institucionalnih jedinica u sektore.

Prilog 10.a   Analitički pregled depozita kod komercijalnih banaka 

U svrhu lakšeg pristupa podacima za analize depozita, izrađen je sadržajan prilog u Excel formatu koji obezbjeđuje seriju podatka o depozitima rezidentnih sektora kod komercijalnih banaka za period od janura 2006. godine i dalje. U prilogu su depoziti razvrstani po ročnoj, valutnoj i sektorskoj klasifikaciji. Depoziti s valutnom klauzulom vezanom za EUR, CHF ili neku drugu stranu valutu evidentiraju se u koloni KM.

Tabela 11.   Depoziti stanovništva po ročnosti

S obzirom na veliku analitičku korisnost podataka o ročnoj strukturi depozita stanovništva (koja nije raspoloživa iz novih izvještajnih formi) i veliko učešće depozita stanovništva u ukupnim depozitima, objavljujemo dodatnu statistiku:  presjek depozita stanovništva po ročnosti na: transakcione, depozite po viđenju, kratkoročne do jedne godine i dugoročne preko jedne godine. Depoziti uključuju depozite u KM i stranoj valuti. Zaključno s podacima za septembar 2011. godine ova statistika je bila kvartalna ali od oktobarskih podataka za 2011. ovi podaci su na mjesečnoj osnovi. Ukupni depoziti stanovništva po ročnosti u navedenom dodatnom izvještaju do septembra 2011. imali su niže vrijednosti u poređenju s ukupnim depozitima stanovništva iz serija monetarnih podataka jer nisu uključivali namjenske depozite stanovništva i kamate. Počevši od podataka za oktobar 2011. uključiće se izostavljene stavke i na taj način će se razlike eliminisati.

Tabela 12.   Sektorska struktura kredita komercijalnih banaka

Pregled sektorske strukture kredita komercijalnih banaka predstavlja ukupne  kredite u KM i stranim valutama plasirane rezidentnim sektorima.

Prilog 12.a   Analitički pregled kredita komercijalnih banaka

U svrhu lakšeg pristupa podacima za analize kredita, izrađen je sadržajan prilog u Excel formatu koji obezbjeđuje seriju podatka o kreditima rezidentnim sektorima od komercijalnih banaka za period od janura 2006. godine i dalje. U prilogu su krediti razvrstani po ročnoj, valutnoj i sektorskoj klasifikaciji.
Krediti s valutnom klauzulom vezanom za EUR, CHF ili neku drugu stranu valutu evidentiraju se u koloni KM.

Tabela 13.   Valutna struktura depozita i kredita komercijalnih banaka

Valutna struktura depozita i kredita komercijalnih banaka predstavlja presjek po valutama ukupnih depozita i kredita.
Depoziti i krediti koji nose valutnu klauzulu kojom se vežu za neku drugu stranu valutu EUR, CHF i ostale strane valute evidentiraju se u koloni KM (kao krediti ili depoziti u domaćoj valuti).
Od septembra 2004. godine promjena valutne strukture kredita rezultat je primjene preporuka Misije MMF-a za monetarnu i finansijsku statistiku u BiH iz maja 2004. godine prema kojoj svi krediti plasirani u KM, a koji sadrže valutnu klauzulu (vezani za bilo koju stranu valutu) treba da budu klasifikovani kao krediti u KM (u domaćoj valuti).
Do septembra 1999. godine nismo raspolagali podacima o valutnoj strukturi depozita i kredita u Republici Srpskoj, tako da je ukupan iznos depozita i kredita u Republici Srpskoj za ovaj period uključen u kolonu Ukupno.

Tabela 14.   Kupovina i prodaja KM

S obzirom da je jedini mehanizam emisije novca vezan za transakcije kupovine i prodaje KM, neophodno je pratiti kretanje istih. Podaci o kupovini i prodaji KM se prate na dnevnoj osnovi ali se publikovanje podataka vrši na mjesečnoj osnovi. Kumulativ dnevnih prodaja i kupovina KM daje saldo kupovina i prodaja izvještajnog mjeseca. Iznos kumulativ salda na kraju izvještajnog perioda dobijemo kad se na kumulativ salda na kraju prethodnog perioda dodaje saldo kupovina i prodaja tekućeg mjeseca.

Tabela 15.   Prosječne obavezne rezerve

CBBiH kao jedini instrument monetarne politike koristi obavezne rezerve. Prema važećim propisima osnovicu za obračun obavezne rezerve čine depoziti i pozajmljena sredstva, bez obzira na valutu u kojoj se sredstva izraze. U osnovicu za obračun obavezne rezerve ne ulaze pozajmljena sredstva koja banke, na osnovu pismenog ugovora posude od nerezidenata, počev od 1. 11. 2008. godine. U osnovicu za obračun obavezne rezerve ne ulaze sredstva vlada entiteta namijenjena za razvojne projekte, počev od 1. 5. 2009. godine. Obračunski period (period obračuna obaveznih rezervi) je desetodnevni, započinje svakog mjeseca u dane prvog, jedanaestog i dvadesetprvog, a završava desetog, dvadesetog i zadnjeg dana u mjesecu. Stopa obavezne rezerve koju primjenjuje Centralna banka iznosi:
14% na depozite i pozajmljena sredstva s ugovorenim rokom dospijeća do jedne godine i 7% na depozite i pozajmljena sredstva s ugovorenim rokom dospijeća preko jedne godine. Centralna banka obračunava naknadu banci na iznos sredstava te banke na računu rezervi kod Centralne banke. 
Tokom prethodnih godina stopa obavezne rezerve, osnovice za obračun obavezne rezerve, naknade i ostalog se mijenjala, što se može vidjeti iz priloženog.
Od 11. augusta 1997. godine, stopa obavezne rezerve je bila 10%, u osnovicu za obračun obavezne rezerve su se uključivali samo depoziti i pozajmljena sredstva u KM od domaćih sektora, osim banaka. Sredstva s kojim je banka održavala obaveznu rezervu su bili depoziti te banke kod CBBiH, salda računa rezervi na kraju svakog dana i prosječni iznos gotovine u trezorima banaka. Naknada je iznosila 2,5% a odnosila se na držanje sredstava obaveznih rezervi većih od 5% depozitne osnove za određivanje obaveznih rezervi do iznosa njenih prosječnih minimalnih rezervi.
Od 17. maja 2000. godine se mijenja način utvrđivanja stope naknade na obavezne rezerve. Stopa nakande se utvrđuje na osnovu aritmetičke sredine kamatne stope koju je ostvarila CBBiH na «overnight» depozite u EUR u periodu održavanja obavezne rezerve.
Od 1. januara 2001. godine osnovica za obračun obavezne rezerve se proširuje i uključuje pored depozita i pozajmljenih sredstava rezidenata i depozite i pozajmljena sredstva nerezidenata, stopa obavezne rezerve je i dalje 10%.
Od 1. juna 2003. godine u obračunu obavezne rezerve došlo je do sljedećih promjena: stopa obavezne rezerve je smanjena sa 10% na 5%, u osnovicu za obračun obavezne rezerve ulaze depoziti i pozajmljena sredstva u domaćoj i ostalim valutama izraženi u KM, dok se gotovina u trezorima banaka isključuje iz sredstava za održavanje obavezne rezerve.
Od 1. septembra 2004. godine stopa obavezne rezerve povećana je na 7,5%, a od 1. decembra 2004. na 10%.
Od 1. decembra 2005. godine stopa obavezne rezerve iznosi 15%. Stopa naknade se utvrđivala: - na iznos sredstava koji je banka dužna da drži kao obaveznu rezervu po stopi 0,5%, - na iznos sredstava iznad obavezne rezerve na bazi aritmetičke sredine i/ili ponderisanog prosjeka kamatnih stopa koji je u istom periodu ostvarila Centralna banka na  depozite investirane do mjesec dana. 
Od 1. januara 2008. godine stopa obavezne rezerve je povećana sa 15% na 18%.
Od 11. oktobra 2008. godine stopa obavezne rezerve je smanjena sa 18% na 14%.
Od 1. januara 2009. godine stopa obavezne rezerve je 14% na depozite i pozajmljena sredstva s ugovorenim rokom dospijeća do jedne godine, a 10% na depozite i pozajmljena sredstva s ugovorenim rokom dospijeća preko jedne godine.
Od 1. maja 2009. godine stopa obavezne rezerve na depozite i pozajmljena sredstva s ugovorenim rokom dospijeća preko jedne godine iznosi 7%.
Od 1. aprila 2009. godine stopa naknade se utvrđuje:
- na iznos sredstava koji je banka dužna da drži kao obavezne rezerve po stopi 0.50%,
- na iznos sredstava iznad obavezne rezerve po stopi koja se utvrđuje na osnovu prosjeka kamatnih stopa koje je u istom periodu na tržištu ostvarila Centralna banka na depozite investirane do mjesec dana.
Od 1. februara 2011. godine stopa obavezne rezerve na depozite i pozajmljena sredstva s ugovorenim rokom dospijeća do jedne godine je smanjena sa 14% na 10%, dok je stopa obavezne rezerve na depozite i pozajmljena sredstva s ugovorenim rokom dospijeća preko jedne godine ostala nepromijenjena, 7%.
Od 1. augusta 2011. godine mijenja se obračun naknade bankama na iznos sredstava koje banke drže kod CBBiH, na iznos obavezne rezerve - 70% i na iznos sredstava iznad obavezne rezerve - 90% od stope koja se utvrđuje na osnovu ponderisanog prosjeka kamatnih stopa koje je u istom periodu na tržištu ostvarila CBBiH na depozite investirane do mjesec dana.

Tabela 16.   Transakcije u platnom prometu 


Od 1. januara 2001. godine komercijalne banke obavljaju platni promet u BiH. U prethodnom periodu funkciju platnog prometa su obavljali zavodi za platni promet. Centralna banka je obezbijedila najsavremenije sisteme za izvršavanje međubankarskih platnih transakcija putem:  RTGS i žirokliringa. RTGS (Real Time Gross Settlement System) je sistem za poravnanje u realnom vremenu, što znači da se nalog poravna odmah nakon slanja iz jedne banke u drugu i klijentu su sredstva odmah na raspolaganju. Sistem žirokliringa radi multilateralna poravnanja u tri dnevna ciklusa. Putem RTGS-a mogu se poravnati svi nalozi, u skladu s potrebama klijenata, a nalozi u iznosu većem od 10.000 KM moraju obavezno, dok žirokliring omogućava poravnanja naloga samo do 10.000 KM.
Podaci o izvršenim transakcijama putem žirokliringa i RTGS-a publikuju se i po broju izvršenih transakcija i vrijednosti transakcija. Mjesečni podaci predstavljaju kumulativ izvršenih transakcija po broju i vrijednosti za izvještajni mjesec. Godišnji podaci predstvaljaju kumulativ izvršenih transakcija po broju i vrijednosti svih mjeseci izvještajne godine.

Tabela 17.   Devizne rezerve

Bruto devizne rezerve čine stanja bilansnih pozicija kratkoročne strane aktive CBBiH (zlato, raspolaganje CBBiH SDR-om, devize u trezoru CBBiH, prenosivi depoziti u stranoj valuti kod nerezidentnih banaka i ostalo) i investiranja u vrijednosne papire od jula 2006. godine po odluci Investicionog komiteta CBBiH. Neto devizne rezerve predstavljaju razliku između bruto deviznih rezervi i obaveza prema nerezidentima. Monetarnu pasivu CBBiH čine novac izvan monetarnih vlasti i depoziti rezidenata kod monetarnih vlasti. Neto strana aktiva CBBiH predstavlja razliku između neto deviznih rezervi i monetarne pasive CBBiH.

Tabela 18.  Pregled prosječnih srednjih kurseva

    Prosječni srednji kursevi za izvještajni mjesec se računaju na osnovu srednjeg kursa određene valute sa zvanične kursne liste koju objavljuje CBBiH. Ponderi za izračunavanje prosječnog kursa jesu dani važenja kursne liste. Izračunavaju se i objavljuju mjesečni prosječni srednji kursevi kao i kvartalni i godišnji prosječni srednji kursevi određenih valuta.

SEKTOR OSTALIH FINANSIJSKIH INSTITUCIJA (OFI)

Metodološki osnov

Kompilacija i prezentacija statistike ostalih finansijskih institucija (OFI) vrši se u skladu s osnovnim pravilima iz MMF-og Priručnika za monetarnu i finansijsku statistiku (MFSM 2000) i Vodiča za kompilaciju monetarne i finansijske statistike (2007). Korištenjem navedenih pravila i koncepata, te jedinstvenog pristupa za identifikovanje, klasifikovanje i knjiženje stanja finansijskih i nefinansijskih sredstava i obaveza finansijskog sektora promoviše se konzistentnost između podataka kreditora i dužnika na međunarodnom nivou, osigurava se konzistentnost s drugim setovima makrostatistika i omogućava poređenje između zemalja. Statistika sektora OFI koju je Centralne banke Bosne i Hercegovine (CBBiH) proizvela retroaktivno, s početkom od 2006. godine, po novoj metodologiji MMF-a objavljena je u International Financial Statistics (IFS), izdanje za decembar 2011. godine, čime je i zvanično potvrđen kvalitet novoproizvedene statistike sektora OFI u BiH.
Monetarna statistika koju je publikovala CBBiH od augusta 1997. do septembra 2011. godine je obuhvatala podatke CBBiH i banaka iz BiH. Počevši od  podataka publikovanih za oktobar 2011. godine monetarna statistika je proširena statistikom sektora OFI  u BiH, te su na taj način dostupni podaci za ukupan finansijski sektor u BiH, proizvedeni u skladu s metodologijom MMF-a. Sektor OFI u BiH čine: osiguravajuća društva, investicioni fondovi, društva za lizing, mikrokreditne organizacije, brokerske kuće i berze.
Statistika sektora OFI predstavlja novu statistiku koju kompilira i publikuje CBBiH, podaci su raspoloživi retroaktivno od 2006. godine, na godišnjem a od 2011. godine na polugodišnjem nivou. Statistika sektora OFI koju kompilira i publikuje CBBiH, proizvodi harmonizovane podatke o stanju finansijskih i nefinansijskih  sredstava i obaveza svih institucionalnih jedinica sektora OFI iz BiH, koje su osnovane u skladu s važećim zakonskim propisima za sektor OFI, imaju sjedište i obavljaju svoje djelatnosti na teritoriji BiH.
Institucije sektora OFI se bave finansijskim posredovanjem i pomažu funkcionisanju različitih segmenata finansijskog sistema, ne prikupljaju depozite, njihov rad je regulisan važećim entitetskim zakonima.
   
Izvori podataka

Za kompilaciju statistike sektora OFI u BiH izvori podataka su sve institucije iz sljedećih podsektora: osiguravajuća društva, investicioni fondovi, društva za lizing, mikrokreditne organizacije, brokerske kuće i berze. Na kraju 2010. godine 113 institucija iz sektora OFI u BiH je uključeno u redovnu sistematizovanu statistiku CBBiH. Broj institucija sektora OFI se mijenjao tokom prethodnih godina u skladu s institucionalnim i statusnim promjenama. 

Kompilacija i prezentacija podataka

Aktivnosti na pokretanju statistike sektora OFI su počele 2006. godine, postepenim uključivanjem u sistematizovanu statistiku navedenih podsektora, tako su formirane serije podataka od pet godina pošto je do 2010. godine statistika sektora OFI kompilirana na godišnjoj osnovi. Od juna 2011. godine je organizovano prikupljanje podataka sektora OFI na polugodišnoj osnovi s tendencijom da pređe u kvartalnu statistiku po zahtjevu MMF-a, kad se obezbijede odgovarajući uslovi.
    Kompilacija podataka za izradu statistike sektora OFI od navedenih izvještajnih jedinica se vrši putem izvještaja 4SR. Izvještaj 4SR predstavlja bilans stanja za određeni izvještajni period, sačinjen na bruto osnovi, prema metodologiji MMF-a. Ovaj izvještaj, po mogućnosti, bi trebao obuhvatiti podatke za sve jedinice u sektoru finansijskih institucija, osim depozitnih institucija koje su obuhvaćene izvještajima 1SR i 2SR (CBBiH i sve banke iz BiH).
    Podaci se prikupljaju i dostavljaju Službi za statistiku monetarnog i finansijskog sektora CBBiH, u skladu s dogovorenim rokovima, elektronskim putem u Excel formatu, a po potrebi i u drugom elektronskom formatu.
    Pored izvještaja 4SR za određeni izvještajni period, institucije sektora OFI dostavljaju CBBiH i kopije Bilansa stanja i Bilansa uspjeha za isti izvještajni period, sačinjenog u skladu s važećom zakonskom regulativom u BiH, što omogućava djelimičnu provjeru tačnosti izvještaja 4SR.
    Kompilacija standardnih izvještajnih formi bilansa stanja i konsolidovanih pregleda je organizovana kroz prvi i drugi nivo.

3.    Prvi nivo kompilacije podrazumijeva prikupljanje podataka putem
standardne izvještajne forme 4SR o stanju sredstava i obaveza pojedinačnih izvještajnih jedinica. Sljedeća faza je agregiranje izvještajnih jedinica u podsektorske bilanse stanja. Podsektorski bilansi sadrže detaljne podatke o stanju finansijskih i nefinansijskih sredstava i obaveza određenog podsektora: osiguravajućih društava, investicionih fondova, društava za lizing, mikrokreditnih organizacija, brokerskih kuća i berzi. Daljim agregiranjem svih podsektorskih bilansa proizvodi se bilans ukupnog sektora OFI.
    2. Drugi nivo kompilacije podrazumijeva konsolidaciju podataka iz
sektorskog bilansa stanja u konsolidovani pregled sektora OFI. Konsolidovani pregled sektora OFI nastaje konsolidacijom međusobnih potraživanja i obaveza institucionalnih jedinica sektora OFI. Konsolidovani pregled sektora OFI u BiH se ne publikuje zbog uočenih propusta u vezi sa sektorizacijom u izvještajima 4SR, uz napomenu da će se u budućnosti raditi na tom da se zvanično i objave kosolidovani podaci  sektora OFI.
    Diseminacija podataka se vrši putem web stranice CBBiH za ukupan sektor OFI u BiH a, takođe, i za svaku podgrupu posebno, počevši od podataka objavljenih u decembru 2011. godine. Podaci će se, takođe, prezentovati u publikacijama koje priprema CBBiH.

Revizija podataka

Revizija publikovanih podataka se vrši prvog narednog izvještajnog perioda u slučaju dostave novih korigovanih informacija i podataka od izvještajnih jedinica i metodoloških promjena u procedurama kompilacije bilansa stanja i konsolidovanih pregleda.
Revidirani podaci se označavaju fusnotom kojom se objašnjava nastala promjena. Revizija podataka u serijama podataka se vrši od momenta nastanka promjene koja je rezultirala promjenom u seriji podataka ako postoje uslovi za to.
Ako dođe do promjene u prezentaciji, kao što je: publikovanje novog indikatora, instrumenta ili slično, istorijska serija podataka se revidira od momenta uvođenja novog indikatora ako postoje odgovarajući uslovi za to.

Pravila, koncepti i principi za kompilaciju bilansa stanja i konsolidovanih pregleda

    U procesu kompilacije standardne izvještajne forme 4SR (bilansa  stanja) za sektor OFI i konsolidovanih pregleda poštuju se ista pravila i koncepti kao i za statistiku monetarnog sektora koja su dostupna na web stranici CBBiH, u okviru foldera Statistika / Finansijski sektor u BiH / Monetarna statistika / Uputstvo za kompilaciju i prezentaciju statistike monetarnog i finansijskog sektora na osnovu standardnih izvještajnih formi.
 
Klasifikacija aktive i pasive po finansijskim instrumentima u standardnim izvještajnim foramama

Okvirnu strukturu bilansa stanja Centralne banke (1SR), banaka (2SR) i OFI-ja (4SR) čine sljedeći finansijski instrumenti. Zavisno od vrste izvještajne jedinice određeni instrumenti će se pojaviti u izvještaju:
Aktiva
Monetarno zlato i SDR - specijalna prava vučenja,
Valuta i depoziti,
Vrijednosni papiri osim dionica,
Krediti (zajmovi),
Dionice i ostali vlastiti kapital,
Tehničke rezerve za osiguranja,
Finansijski derivati,
Ostala potraživanja,
Nefinansijska aktiva
Pasiva
         Novac u opticaju
         Depoziti uključeni u novčanu masu
         Depoziti isključeni iz novčane mase
         Vrijednosni papiri izuzev dionica, uključeni u novčanu masu
         Vrijednosni papiri izuzev dionica, isključeni iz novčane mase
         Krediti
         Tehničke rezerve osiguranja
         Ostala pasiva
         Dionice i drugi kapital

Detaljnije objašnjenja o karakteristikama finansijskih instrumenata kao i izvještajni obrasci su dostupni na web stranici CBBiH, folder Statistika / folder Finansijski sektor / Nova metodologija / Uputstvo za kompilaciju i prezentaciju monetarnog i finansijskog sektora na osnovu standardnih izvještajnih formi / Izvještajne forme 1SR, 2SR, 2SR prošireni i 4SR.

Klasifikacija institucionalnih jedinica u sektore za izradu standardnih izvještajnih formi

Institucionalne jedinice se razlikuju prema svojim ekonomskim ciljevima, funkcijama i djelovanju te se grupišu u sektore sa sličnim karakteristikama.
Institucionalne jedinice se klasifikuju u standardnim izvještajnim formama u sektor nerezidenata i rezidentne sektore:
a) Sektor nerezidenti (svi nerezidentne institucionalne jedinice se uključuju zbirno u poziciju nerezidenata u okviru određenog finansijskog instrumenta),
b) Rezidentni sektori (sve rezidentne institucionalne jedinice se klasifikuju u okviru određenog finansijskog instrumenta u skladu s dolje navedenim objašnjenjem) jesu:
- Finansijske institucije čine: Centralna banka, ostale depozitarne institucije banke, ostale finansijske institucije: osiguravajuća društva i penzioni fondovi, ostali finansijski posrednici, osim osiguravajućih društava i penzionih fondova, finansijski posrednici,
- Nefinansijske institucije se dijele na:
­    Javne nefinansijske institucije koje kontroliše i osniva država, s najmanje 50% učešća, a obavljaju djelatnosti od opšteg interesa.
­    Privatne (ostale) nefinansijske institucije koje se bave proizvodnjom i prodajom dobara i usluga za potrebe tržišta su u većinskom privatnom vlasništvu pravnih ili fizičkih lica i obavljaju djelatnosti u cilju sticanja dobiti.
-Vlada, koja se dijeli na:
    - Centralnu vladu, za izradu monetarne statistike Centralne banke u centralnu vladu se uključuju institucije na nivou Bosne i Hercegovine, vlade entiteta Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, vlada Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine, fondovi socijalne sigurnosti na nivou entiteta.
    - Lokalnu vladu, za izradu monetarne statistike Centralne banke lokalna vlada u Bosni i Hercegovini uključuje vlade kantona i opštine.
Za pravilnu klasifikaciju sektora vlade u Bosni i Hercegovini u standardnim
izvještajnim formama koristi se Uputstvo o klasifikaciji budžetskih korisnika i vanbudžetskih fondova u Bosni i Hercegovini, koje je pripremila Služba za statistiku monetarnog i finansijskog sektora CBBiH.
- Stanovništvo ili domaćinstva mogu sačinjavati jedna ili više osoba koje sopstvenim ili zajedničkim radom ostvaruju prihode prodajom roba ili usluga na tržištu troše stečeni prihod i dijele mjesto stanovanja. Sektor stanovništva uključuje pojedince, kućne radinosti, samostalne zanatske radionice, samostalne trgovinske radnje, itd.
- Neprofitne institucije su na usluzi stanovništvu i nemaju za osnovni cilj sticanje profita, iako profit mogu ostvariti kroz obavljanje djelatnosti. Ovaj sektor uključuje: humanitarne organizacije, vjerske organizacije, sportske klubove, političke partije, sindikalne organizacije, privredne komore, itd.
 U standardnim izvještajnim formama, pozicije koje se odnose na stanovništvo i neprofitne institucije koje služe stanovništvu prikazane su zajedno kao Ostali rezidentni sektori.

Diseminacija podataka

Podaci statistike sektora OFI koju proizvodi CBBiH, na osnovu nove metodologije MMF-a za monetarnu statistiku objavljuju se mjesečno u International Finanancial Statistics - IFS, počevši od izdanja za decembar 2011. godine. Podaci sektora OFI se objavljuju na web stranici CBBiH, folder Statistika / Finansijski sektor u BiH / Sektor OFI, počevši od decembra 2011. godine i u publikacijama CBBiH.

Sadržaj tabela koje se objavljuju na web stranici CBBiH za sektor OFI dat je ukratko u tekstu koji slijedi:

 
Tabela 1.   Bilans stanja ostalih finansijkih institucija (OFI) BiH

Bilans stanja ostalih finansijkih institucija (OFI) u BiH predstavlja agregirani bilans stanja svih podsektorskih bilansa stanja, i to osiguravajućih društava, investicionih fondova, društava za lizing, mikrokreditnih organizacija, brokerskih kuća i berzi, sastavljen na bruto osnovi u skladu sa standarnom klasifikacijom finansijskih instrumenta preporučenom od MMF-a, na kraju određenog izvještajnog perioda. Na kraju 2010. godine 113 institucija sektora OFI je bilo uključeno u Bilans stanja ostalih finansijkih institucija BiH. Kod prezentacije bilansa stanja akcenat je dat na finansijske instrumente za razliku od konsolidovanih pregleda kod kojih je akcenat na sektorima. Za konsolidaciju institucija sektora OFI u BiH nisu stečeni uslovi uslijed propusta u sektorizaciji u izvještajima 4SR. Ovi propusti bi trebali biti eliminisani ubuduće, što će omogućiti konsolidaciju unutar sektora OFI i prema ostalim sektorima. Važno je napomenuti da su iznosi ukupne aktive / ukupne pasive u agregiranom Bilansu stanja OFI-ja BiH veći u odnosu na ukupnu aktivu / ukupnu pasivu bilansa stanja koje navedene izvještajne jedinice sektora OFI sastavljaju u skladu s važećom zakonskom regulativom za iznose rezervisanja za kreditne gubitke i akumuliranu amortizaciju kojim se ne umanjuje aktiva već se evidentiraju na strani pasive, u okviru stavke ostala dugovanja u skladu s metodologijom MMF-a.
    Dodatak Bilansu stanja ostalih finansijskih institucija BiH dat je u Excel sheetu, Prilogu 1.a 4SR - Bilans stanja ostalih finansijskih institucija BiH, s detaljnijom valutnom i sektorskom strukturom finansijskih instrumenata (detaljnije u tekstu koji slijedi).

Prilog 1a.  4SR – Bilans stanja ostalih finansijskih institucija

    Dodatak uz tabelu 1. je Prilog 1a. kojim se prezentuju analitički podaci o valutnoj i sektorskoj strukturi pojedinačnih finansijskih instrumenta u agregiranom bilansu stanja sektora OFI za BiH, sačinjenom na bruto osnovi. Za pravilnu klasifikaciju finansijskih instrumenta pri sastavljanju izvještaja 4SR, izvještajne jedinice sektora OFI treba da koriste Uputstvo  za kompilaciju i prezentaciju monetarnog i finansijskog sektora na osnovu standardnih izvještajnih formi, objavljeno na web stranici CBBiH, folder Statistika / folder Finansijski sektor / Nova metodologija / gdje su takođe objavljeni obrasci standardnih izvještajnih formi 1SR, 2SR, 2SR prošireni i 4SR. Važno je napomenuti da su iznosi ukupne aktive / ukupne pasive veći u izvještaju 4SR u odnosu na ukupnu aktivu / ukupnu pasivu bilansa stanja koje navedene izvještajne jedinice sektora OFI sastavljaju u skladu s važećom zakonskom regulativom za iznose rezervisanja za kreditne gubitke i akumuliranu amortizaciju kojim se ne umanjuje aktiva već se evidentiraju na strani pasive, u okviru stavke ostala dugovanja u skladu s metodologijom MMF-a.

Tabela 2.  Bilans stanja osiguravajućih društava BiH

    Bilans stanja osiguravajućih društava BiH predstavlja agregirani bilans stanja svih osiguravajućih društava iz BiH, sastavljen na bruto osnovi u skladu s metodologijom MMF-a. Ovaj bilans obezbjeđuje harmonizovane podatke na nivou BiH. U podatke Bilansa stanja osiguravajućih društava na kraju decembra 2010. godine je uključeno 15 osiguravajućih društava sa sjedištem u Federaciji BiH i 11 osiguravajućih društava sa sjedištem u Republici Srpskoj. Važno je napomenuti da su iznosi ukupne aktive / ukupne pasive u Bilansu stanja osiguravajućih društava koje publikuje CBBiH veći u odnosu na ukupnu aktivu / ukupnu pasivu bilansa stanja koje navedene izvještajne jedinice sektora OFI sastavljaju u skladu s važećom zakonskom regulativom za iznose rezervisanja za kreditne gubitke i akumuliranu amortizaciju kojim se ne umanjuje aktiva već se evidentiraju na strani pasive, u okviru stavke ostala dugovanja u skladu s metodologijom MMF-a.

Tabela 3.   Bilans stanja investicionih fondova BiH 

    Bilans stanja investicionih fondova iz BiH predstavlja agregirani bilans stanja svih investicionih fondova iz BiH, sastavljen na bruto osnovi u skladu s metodologijom MMF-a. Ovaj bilans obezbjeđuje harmonizovane podatke na nivou BiH. U podatke Bilansa stanja investicionih fondova na kraju decembra 2010. godine je uključeno 15 investicionih fondova sa sjedištem u Federaciji BiH i 17 investicionih fondova sa sjedištem u Republici Srpskoj. Važno je napomenuti da su iznosi ukupne aktive / ukupne pasive u Bilansu stanja investicionih fondova BiH veći u odnosu na ukupnu aktivu / ukupnu pasivu bilansa stanja koje navedene izvještajne jedinice sektora OFI sastavljaju u skladu s važećom zakonskom regulativom za iznose rezervisanja za kreditne gubitke i akumuliranu amortizaciju kojim se ne umanjuje aktiva već se evidentiraju na strani pasive, u okviru stavke ostala dugovanja u skladu s metodologijom MMF-a.

Tabela 4.   Bilans stanja društava za lizing BiH

    Bilans stanja društava za lizing iz BiH predstavlja agregirani bilans stanja svih društava za lizing iz BiH, sastavljen na bruto osnovi u skladu s metodologijom MMF-a. Ovaj bilans obezbjeđuje harmonizovane podatke na nivou BiH. U podatke Bilansa stanja društava za lizing na kraju decembra 2010. godine je uključeno osam društava za lizing sa sjedištem u Federaciji BiH i jednog društva za lizing sa sjedištem u Republici Srpskoj. Važno je napomenuti da su iznosi ukupne aktive / ukupne pasive u Bilansu stanja društava za lizing BiH veći u odnosu na ukupnu aktivu / ukupnu pasivu bilansa stanja koje navedene izvještajne jedinice sektora OFI sastavljaju u skladu s važećom zakonskom regulativom za iznose rezervisanja za kreditne gubitke i akumuliranu amortizaciju kojim se ne umanjuje aktiva već se evidentiraju na strani pasive, u okviru stavke ostala dugovanja u skladu s metodologijom MMF-a.

Tabela 5.  Bilans stanja mikrokreditnih organizacija BiH

    Bilans stanja mikrokreditnih organizacija BiH predstavlja agregirani bilans stanja svih mikrokreditnih organizacija iz BiH, sastavljen na bruto osnovi u skladu s metodologijom MMF-a. Ovaj bilans obezbjeđuje harmonizovane podatke na nivou BiH. U podatke Bilansa stanja mikrokreditnih organizacija na kraju decembra 2010. godine je uključeno 17 mikrokreditnih organizacija sa sjedištem u Federaciji BiH i sedam sa sjedištem u Republici Srpskoj. Važno je napomenuti da su iznosi ukupne aktive / ukupne pasive u Bilansu stanja mikrokreditnih organizacija BiH veći u odnosu na ukupnu aktivu / ukupnu pasivu bilansa stanja koje navedene izvještajne jedinice sektora OFI sastavljaju u skladu s važećom zakonskom regulativom za iznose rezervisanja za kreditne gubitke i akumuliranu amortizaciju kojim se ne umanjuje aktiva već se evidentiraju na strani pasive, u okviru stavke ostala dugovanja u skladu s metodologijom MMF-a.

Tabela 6.  Bilans stanja brokerskih kuća BiH

Bilans stanja brokerskih kuća BiH predstavlja agregirani bilans stanja svih brokerskih kuća iz BiH, sastavljen na bruto osnovi u skladu s metodologijom MMF-a. Ovaj bilans obezbjeđuje harmonizovane podatke na nivou BiH. U podatke Bilansa stanja brokerskih kuća na kraju decembra 2010. godine je uključeno 14 brokerskih kuća sa sjedištem u Federaciji BiH i šest sa sjedištem u Republici Srpskoj. Važno je napomenuti da su iznosi ukupne aktive / ukupne pasive u Bilansu stanja brokerskih kuća BiH veći u odnosu na ukupnu aktivu / ukupnu pasivu bilansa stanja koje navedene izvještajne jedinice sektora OFI sastavljaju u skladu s važećom zakonskom regulativom za iznose rezervisanja za kreditne gubitke i akumuliranu amortizaciju kojim se ne umanjuje aktiva već se evidentiraju na strani pasive, u okviru stavke ostala dugovanja u skladu s metodologijom MMF-a.

Tabela 7.  Bilans stanja berzi BiH

Bilans stanja berzi BiH predstavlja agregirani bilans stanja berze u Sarajevu i berze u Banjoj Luci, sastavljen na bruto osnovi u skladu s metodologijom MMF-a. Ovaj bilans obezbjeđuje harmonizovane  podatke berzi na nivou BiH. Važno je napomenuti da su iznosi ukupne aktive / ukupne pasive u Bilansu stanja berzi BiH veći u odnosu na ukupnu aktivu / ukupnu pasivu bilansa stanja koje navedene izvještajne jedinice sektora OFI sastavljaju u skladu s važećom zakonskom regulativom za iznose rezervisanja za kreditne gubitke i akumuliranu amortizaciju kojim se ne umanjuje aktiva već se evidentiraju na strani pasive, u okviru stavke ostala dugovanja u skladu s metodologijom MMF-a.